تبیین مؤلفه های سیاست اخلاقی امام علی (ع) پس از رسیدن به امامت و حکومت

Authors

حسین سلطان محمدی

فاطمه سلطان محمدی

abstract

واژة سیاست به معنای اقدام به کاری طبق مصلحت آن است. بر اساس مبانی اسلام می توان گفت سیاست، در معنای عام، تجلی ولایت و رهبری خلق برای حرکت به سوی خالق و زمینه سازی تحقق هدف خلقت انسان است. تعریف سیاست در معنای خاص آن نیز چنین است؛ تدبیر و ادارة امور جامعه در مسیر تحقق ولایت الهی. نگاه علی (ع) به سیاست نگاهی توحیدی و الهی است. سیاست به دلیل نقش اساسی اش در شکل گرفتن رفتار و اخلاق جامعه و تأثیر ساختار و رفتار حکومت در سرشت و سرنوشت معنوی مردم جایگاه برجسته ای دارد. رویکرد بنیادین در حکمت سیاسی علی (ع) عبارت است از سیاست آن گونه که باید باشد. تلاش سیاسی در نگاه امام فقط به قصد احراز قدرت نیست. در فلسفة سیاسی علی (ع) توجه به آخرت و اصالت آن، اخلاص، پرهیز از دنیاگرایی، و رعایت اصول اخلاقی و سیاسی مطلوب شمرده می شود. از دیدگاه آن حضرت حکومت پیمانی است سه جانبه میان خدا و مردم و حاکم. در حکومت علوی عمل کردن به دین خدا و رعایت حقوق خلق در هم می آمیزد و قدرت فقط از راه های مشروع و ارزش مند استقرار می یابد. استبداد در بینش علوی جایی ندارد. وظیفة امام نیز فرمان بردن از خدا و رعایت حدود الهی است. از دیدگاه آن حضرت مهم ترین مؤلفه های سیاست اخلاقی عبارت است از: حق طلبی، عدالت محوری، ابزارانگاری قدرت، تقوای سیاسی، کرامت انسانی، مردم گرایی، صلح مداری، عهدمندی، و مصلحت سنجی. در کارنامة سیاسی امام علی (ع) هیچ گونه گسستی میان گفتار و کردار نیست و هریک ترجمان دیگری است. آن حضرت اخلاق و سیاست را به هم آمیخت و زمانی که قدرت را به دست گرفت، ذره ای از اصول اخلاقی را فرو نگداشت. در حوزة سیاست از عرصة دیانت رخ برنتافت و نه به بهانة حفظ دین از سیاست روی برگرداند و نه به بهانة حفظ قدرت از دین مایه گذاشت. اخلاق قشر نازکی بر سیاست آن حضرت نبود، بلکه درون مایة آن بود و در کانون توجه آن حضرت قرار داشت.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تبیین مؤلفه‌های سیاست اخلاقی امام علی (ع) پس از رسیدن به امامت و حکومت

واژة سیاست به معنای اقدام به کاری طبق مصلحت آن است. بر اساس مبانی اسلام می‌توان گفت سیاست، در معنای عام، تجلی ولایت و رهبری خلق برای حرکت به سوی خالق و زمینه‌سازی تحقق هدف خلقت انسان است. تعریف سیاست در معنای خاص آن نیز چنین است؛ تدبیر و ادارة امور جامعه در مسیر تحقق ولایت الهی. نگاه علی (ع) به سیاست نگاهی توحیدی و الهی است. سیاست به دلیل نقش اساسی‌اش در شکل‌گرفتن رفتار و اخلاق جامعه و تأثیر سا...

full text

پیامدها و دستاوردهای حکومت امام علی (ع)

پس از حکومت نبوی حکومت امام علی (ع) است که به‌رغم مدت زمان کوتاهش پیامدها و آثار فراوانی را برای جامعة بشری به‌همراه داشته است. رفتار و نگرش سیاسی ایشان به‌گونه‌ای بوده است که نه‌فقط برای مسلمانان بلکه برای تمام دوره‌ها و حکومت‌ها به‌مثابة الگویی به‌کار گرفته می‌شود تا بشر به‌واسطة آن مسیر سعادت و خوش‌بختی را طی کند. رفتارها و ویژگی‌هایی مانند صراحت، پاسخ‌گویی و حساب‌پس‌دهی، حاکمیت عامه، عدالت ...

full text

مردم‌سالاری در حکومت امام علی (ع)

از نظر امام علی‌ (ع)، عرصۀ سیاسی حکومت حق‌محور، عرصه‌ای شایسته‌‌سالار است که در آن همۀ افراد جامعه باید موقعیت مشارکت در حکومت را داشته باشند؛ و حکومت بر اراده و حضور آنان متکی است. آن حضرت‌ (ع) به حکومت، به‌مثابۀ وسیله‌ای برای خدمت به مردم نگاه می‌کنند. پرهیز از خودکامگی، و تأکید بر مشاوره با مردم، وجه بارز حکومت آن امام‌ (ع) است. در این حکومت، از عامۀ مردم به‌مثابۀ ستون دین و سپر محکم دربرابر...

full text

نقش کوفیان در حکومت امام علی(ع)

مردم کوفه در طول خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) نقش مهمی در تاریخ خلافت اسلامی ایفا نمودند. مسئلة اساسی که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است شناخت دلایل حمایت اهل کوفه از امام(ع) در برهه‌هایی از خلافت وی و بررسی عوامل تداوم نیافتن آن توسّط گروه‌هایی از مردم این شهر است. سؤالات پژوهش عبارتند از: 1- تداوم نیافتن حمایت از امام(ع)، ریشه در چه عواملی داشت؟ 2- آیا عدالت امام با مناسبات اجتماعی – اقتصاد...

full text

اصول و مبانی اخلاقی سیاست در دیدگاه امام علی(ع)

اارتباط اخلاق و سیاست همواره مورد توجه دانشمندان، سیاست مداران، فیلسوفان و مدیران جوامع بوده است. برخی برآنند که باید اخلاق تابع سیاست باشد، گروهی دیگر معتقدند که باید سیاست بر اساس موازین اخلاقی تنظیم شود و دسته سوم نیز به جدایی بین آنها باورمندند. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی و تحلیل این مسئله از نگاه امام علی(ع) به عنوان الگوی سیاست و اخلاق پردا...

full text

نگرش به حکومت و مدیریت از منظر امام علی(ع)( )

در دیدگاه حضرت علی(ع)، نگرش مدیران به «مدیریت» چگونه باید باشد؟ برای پاسخگویی به این سؤال سعی شده است با استفاده از سخنان ایشان در نهج البلاغه اصول کلی حاکم بر نگرش مدیران و وظایف کلی آنان در یازده اصل بررسی گردد: 1. امانت بودن مسؤولیت و مدیریت; 2. ارزش ابزاری حکومت و مدیریت; 3. نگرش اخلاقی به مدیریت; 4. سلسله مراتب و مشارکت در مسؤولیت ها; 5. مسؤولیت فرصتی اخلاقی و معنوی; 6. عمران و آبادانی در ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش نامه علوی

Publisher: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

ISSN 2383-0859

volume 3

issue 5 2012

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023